pius, czyli pobożny. . .

   W ostatnich latach schorowany i zgorzkniały Hadrian naraził się senatorom, wydając nawet wyroki śmierci. Antoninus nalegał i wręcz błagał ze łzami w oczach. Zagroził wreszcie, że zrzeknie się władzy, skoro bowiem senat tak nienawidzi Hadriana, to niewątpliwie anuluje też wszystkie jego postanowienia, a więc i to, które dotyczy dziedzictwa władzy. Dopiero po tym wydarzeniu oficjalnie uznano Hadriana za boga, Antoninus zaś zyskał przydomek Pius, czyli Pobożny. Tak określano nie kogoś oddanego modłom i praktykom religijnym, lecz tego, kto gorliwie czci rodziców, przodków i kulty tradycyjne. Wskazywano również inne powody zaszczycenia Antoninusa owym przydomkiem. Jedni twierdzili, że nie pozwolił przybranemu ojcu na popełnienie samobójstwa, inni zaś, że wspierał go ramieniem, gdy ten, słaby i obolały, udawał się do senatu.

Krawczuk, Aleksander (1995, 2006). Poczet Cesarzy Rzymskich. Kalendarium Cesarstwa Rzymskiego. Warszawa: Wydawnictwo Iskry.

   

   

   

panowanie antoninusa zapisało się czymś o znaczeniu naprawdę ogromnym. . .

 Drugi pisarz godny pamięci to również prozaik, ale łaciński. Apulejusz rodem z północnej Afryki znany jest głównie jako autor świetnej powieści Złoty osiołek. Są to losy młodego Lucjusza, który podczas podróży po Grecji został przypadkowo zamieniony w osła i pod tą postacią przeżył wiele niezwykłych przygód, aż wreszcie odzyskał człowieczeństwo dzięki bogini Izydzie. I tak rzecz początkowo swawolna kończy się akordami wzniosłej religijności, wręcz mistyki. To chyba najlepsza powieść, jaką pozostawiła starożytność; niektóre z jej nowel, na przykład ta o Amorze i Psyche, należą do pereł literatury światowej. Znana jest również nieco komiczna, lecz prawdziwa przygoda Apulejusza, który ożenił się z bogatą, starszą od siebie wdową, i został formalnie oskarżony o zjednanie sobie jej uczuć czarami.

A nauka? W tym zakresie panowanie Antoninusa zapisało się czymś o znaczeniu naprawdę ogromnym, wtedy bowiem opublikował swe pełne erudycji dzieła wielki uczony grecki Klaudiusz Ptolemeusz, żyjący w Aleksandrii matematyk, astronom, astrolog i geograf. Stanowią one sumę badań greckich w tych dziedzinach, zamykają niemal wszystko, co osiągnięto w wiekach poprzednich. Model Kosmosu, w którym Ziemia stanowi centrum, zowie się ptolemejskim właśnie od tego Ptolemeusza. A panował on w wyobraźni Europejczyków aż do Kopernika, w praktyce zaś jeszcze dłużej! Dzieło zaś geograficzne Ptolemeusza ważne jest także dla nas, zawiera bowiem wzmianki o ziemiach polskich i sąsiednich.

Krawczuk, Aleksander (1995, 2006). Poczet Cesarzy Rzymskich. Kalendarium Cesarstwa Rzymskiego. Warszawa: Wydawnictwo Iskry.