i wiem, że człowiek nic wiedzieć nie może!. . .

F a u s t

Ach, oto wszystkie fakultety
Przebyłem: filozofię, prawo
I medycynę -— i niestety
Też teologię pracą krwawą!
A tyle przyniósł mi ten trud,
Żem jest tak mądry jak i wprzód!
Zwę się magistrem i doktorem też,
I już lat dziesięć wzdłuż i wszerz,
W górę i na dół, wspak i w skos
Prowadzę uczniów swych za nos —
I wiem, że człowiek nic wiedzieć nie może!
Od tego serce mi nieomal zgorze.
Choć jestem bardziej niż te błazny bystry,
Te skryby, klechy, doktory, magistry,
Zwątpień nie trapią mnie skrupułów roje
I piekieł ani diabła się nie boję —
Lecz za to wszelką radość mi wydarto;
Nie wmawiam sobie, że wiem, co znać warto,
Ani mnie nawet nadzieja nie łudzi,
Bym mógł poprawić i nawrócić ludzi.
Pieniędzy też ml nie dostaje
Ani zaszczytów, co świat daje;

(...)

Hej! W świat uciekaj z tej udręki!
A owa księga tajemnicza,
Spod Nostradama własnej ręki
Czyż dość wskazówek nie użycza?
Kiedy rozpoznasz gwiazd koleje
I gdy naturze dasz posłuchy,
To siłą ducha ci rozdnieje,
Jak rozmawiają z duchem duchy.
Zmysł trzeźwy darmo dociec usiłuje,
Co w świętych znakach zachowane skrycie.
Jesteście, duchy, bliskość waszą czuję,
Odpowiadajcie, jeśli mnie słyszycie!

                                      Johann Wolfgang von Goethe (z dramatu Faust, 1833)


N o s t r a d am, właśc. Nostradamus, Michel Notredame, (1503—1566) — francuski lekarz, astrolog, meteorolog, wróżbita. Znane jego przepowiednie (Les vrayes centuries et propheties) wydane zostały w 1555 r.

...I g d y naturze... z d u c h em d u c h y — obraz ten zdradza wpływy szwedzkiego spirytysty, teozofa l matematyka Emanuela Swedenborga (1688—1772), którego Goethe poznał osobiście. Według Swedenborga całe niebo składa się z duchów, z których każdy ma swój zasiąg działania. Zstępują one i ukazują się tylko tym, którzy im sprzyjają i są im pokrewni.

...ś w i ę t y c h z n a k a c h — magiczne znaki, hieroglify,

...m a k r o k o smo s (makros — duży, kosmos — świat, gr.) — wszechświat w porówna,niu do człowieka (mikrokos-