jeśli sprawujący władzę nie uznają praw człowieka albo je gwałcą. . .

   61. Dlatego, jeśli sprawujący władzę nie uznają praw człowieka albo je gwałcą, to nie tylko sprzeniewierzają się powierzonemu im zadaniu; również wydawane przez nich zarządzenia pozbawione są wszelkiej mocy obowiązującej.

Jan XXIII

Angelo Giuseppe Roncalli

(fragment encykliki Pacem in Terris, 1963)

   

   

   

udział kobiet w życiu publicznym jest już faktem dokonanym i oczywistym. . .

   41. Ponadto udział kobiet w życiu publicznym jest już faktem dokonanym i oczywistym. Upowszechnia się on może szybciej wśród narodów wyznających wiarę chrześcijańską, a wolniej, chociaż też powszechnie, w narodach będących spadkobiercami innych tradycji i cywilizacji. Ponieważ kobiety są z każdym dniem bardziej świadome swej godności ludzkiej, nie zgadzają się na traktowanie ich jako istot bezdusznych czy też jakichś narzędzi, lecz domagają się praw i obowiązków godnych ich ludzkiej osobowości, tak w życiu domowym, jak i publicznym.

Jan XXIII

Angelo Giuseppe Roncalli

(fragment encykliki Pacem in Terris, 1963)

   

   

   

prawo do emigracji i imigracji. . .

8. Prawo do emigracji i imigracji 

   25. Każdemu człowiekowi winno też przysługiwać nienaruszalne prawo pozostawania na obszarze swego własnego kraju lub też zmiany miejsca zamieszkania. A nawet - jeśli są do tego słuszne przyczyny - ma on prawo zwrócić się do innych państw z prośbą o zezwolenie mu na zamieszkanie w ich granicach. Fakt, że ktoś jest obywatelem określonego państwa, nie sprzeciwia się w niczym temu, że jest on również członkiem rodziny ludzkiej oraz obywatelem owej obejmującej wszystkich ludzi i wspólnej wszystkim społeczności.

Jan XXIII

Angelo Giuseppe Roncalli

(fragment encykliki Pacem in Terris, 1963)

   

   

   

prawo do takich warunków pracy, aby ani siły fizyczne człowieka nie słabły. . .

6. Prawa w dziedzinie gospodarczej

   18. Przejdźmy do dziedziny spraw gospodarczych. Jest rzeczą oczywistą, że człowiek może na
mocy prawa naturalnego nie tylko żądać odpowiedniej pracy zarobkowej, lecz również cieszyć się
swobodą w jej podejmowaniu.

   19. Wiąże się z tym prawo do takich warunków pracy, aby ani siły fizyczne człowieka nie słabły,
ani nie zostawała naruszana nieskazitelność jego obyczajów, ani nie ponosił szkody właściwy rozwój
młodzieży. Kobietom zaś należy zapewnić możność wykonywania pracy w warunkach zgodnych z ich małżeńskimi czy też macierzyńskimi potrzebami i obowiązkami.

   20. Z godności osoby ludzkiej wypływa również prawo zajmowania się działalnością gospodarczą
zgodnie z poczuciem odpowiedzialności. Z tej też godności wynika - czego nie można przemilczeć
- że pracownikowi należy się płaca, ustalona według nakazów sprawiedliwości. Wysokość jej,
dostosowana do możności gospodarki, musi zapewnić pracownikowi i jego rodzinie poziom życia
odpowiadający ludzkiej godności. Tak o tym pisze Poprzednik Nasz, wielkiej pamięci Pius XII:
"Osobistemu obowiązkowi pracy nałożonemu przez naturę odpowiada i z niego wynika prawo
naturalne każdej jednostki, by czynić z pracy środek do zaopatrzenia życia własnego i dzieci: tak to
wzniośle uporządkowane jest królestwo przyrody dla zachowania człowieka".

Jan XXIII

Angelo Giuseppe Roncalli

(fragment encykliki Pacem in Terris, 1963)

   

   

   

urzędy i stanowiska w społeczeństwie. . .

Należy też dążyć usilnie do tego, aby ludzie, którzy mają odpowiednie dane umysłowe, mogli osiągnąć wyższy poziom wykształcenia, tak aby w miarę możności urzędy i stanowiska w społeczeństwie otrzymywali ci, którzy są do tego odpowiednio uzdolnieni i przygotowani.

Jan XXIII

Angelo Giuseppe Roncalli

(fragment encykliki Pacem in Terris, 1963)

   

   

   

prawo do otrzymywania prawdziwych informacji o wydarzeniach życia publicznego. . .

   12. Ponadto człowiek ma naturalne prawo do należnego mu szacunku, do posiadania dobrej opinii, do wolności w poszukiwaniu prawdy oraz - przy zachowaniu zasad porządku moralnego i dobra ogółu - do wypowiadania i rozpowszechniania swych poglądów oraz swobodnej twórczości artystycznej. Ma wreszcie prawo do otrzymywania prawdziwych informacji o wydarzeniach życia publicznego.

Jan XXIII

Angelo Giuseppe Roncalli

(fragment encykliki Pacem in Terris, 1963)

   

   

   

człowiekowi przysługuje również prawo zabezpieczenia społecznego. . .

   11. Przechodząc do omówienia praw człowieka zauważamy, że ma on prawo do życia, do
nienaruszalności ciała, do posiadania środków potrzebnych do zapewnienia sobie odpowiedniego
poziomu życia, do których należy zaliczyć przede wszystkim żywność, odzież, mieszkanie,
wypoczynek, opiekę zdrowotną oraz niezbędne świadczenia ze strony władz na rzecz jednostek. Z
tego wynika, że człowiekowi przysługuje również prawo zabezpieczenia społecznego w wypadku
choroby, niezdolności do pracy, owdowienia, starości, bezrobocia oraz niezawinionego pozbawienia
środków niezbędnych do życia.

Jan XXIII

Angelo Giuseppe Roncalli

(fragment encykliki Pacem in Terris, 1963)

   

   

   

praca jest koniecznością, częścią sensu życia na tej ziemi, sposobem dojrzewania, ludzkiego rozwoju i osobistego spełnienia. . .

   128. Jesteśmy powołani do pracy od chwili naszego stworzenia. Nie należy dążyć do tego, aby postęp technologiczny zastępował coraz bardziej ludzką pracę, przez co ludzkość doprowadziłaby do wyrządzenia szkody sobie samej. Praca jest koniecznością, częścią sensu życia na tej ziemi, sposobem dojrzewania, ludzkiego rozwoju i osobistego spełnienia. Z tego względu finansowa pomoc ubogim powinna być zawsze rozwiązaniem doraźnym, aby zaradzić pilnym potrzebom. Prawdziwym celem powinno być zawsze umożliwienie im godnego życia poprzez pracę. Jednak orientacja gospodarki spowodowała pewien rodzaj ulepszeń technologicznych, mających na celu obniżenie kosztów produkcji poprzez zmniejszenie liczby miejsc pracy i zastąpienie ludzi maszynami. Jest to kolejny sposób, w jaki działania człowieka mogą obrócić się przeciwko niemu. Redukcja zatrudnienia «ma także negatywny wpływ na sferę ekonomii ze względu na postępującą erozję „kapitału społecznego”, czyli całego zespołu relacji zaufania, wiarygodności i poszanowania reguł, nieodzownych w każdym współżyciu obywatelskim». Ostatecznie «koszty ludzkie zawsze są także kosztami ekonomicznymi, a złe funkcjonowanie ekonomii zawsze pociąga za sobą również koszty ludzkie». Zaprzestanie inwestowania w ludzi, aby uzyskać większy natychmiastowy dochód, jest najgorszym interesem dla społeczeństwa.

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio

(fragment encykliki Laudato si', 2015)

   

   

   

*** / zaznałem więcej dobrego niż złego. . .

                                                        czy warto zatem zniżać świętą mowę
                                                        Zbigniew Herbert

Zaznałem więcej dobrego niż złego -
dane mi były ku pomocy
słabe ręce i wzrok,
względna jasność umysłu,
geny życia i lęk,
czas krzywdy i czas pokuty,
język i mowa:

grzeszny język,
którym nie chcę już mówić,

święta mowa
której
nie czuję się godny

(Marzec 1987)

                                        Ryszard Krynicki (z tomu Niepodlegli nicości, 1989)
 
 
 

*** / w tym roku. . .

W tym roku
nie zrodziłem owoców

tylko liście
co nie dają cienia

boję się, Rabbi

boję się, Panie

że mnie przeklnie głodny

strudzony
nieskończoną drogą
do Jeruzalem

                                           Ryszard Krynicki (z tomu Niepodlegli nicości, 1989)

   

 
   

rola myślenia ... w tworzeniu nieracjonalnych przekonań. . .

   Albert Ellis akcentuje rolę myślenia w kategoriach „muszę” i „powinienem” w tworzeniu nieracjonalnych przekonań. Myślenie w tych kategoriach sprawia, że pragnienia i preferencje uzyskują status konieczności. Wtedy bowiem to, co człowiek „chce” osiągnąć, zamienia się w to, co „musi” osiągnąć. Dotyczy to różnych dziedzin: „Muszę odnieść sukces”, „Muszę być doceniony”, „Muszę być dobrze traktowany”, „Życie musi być dobre i łatwe”. Pochodną tego sposobu myślenia jest wyolbrzymiona ocena negatywnych wydarzeń i niska odporność na frustrację. Jeśli ktoś jest przekonany, że musi coś osiągnąć i zdarza się, że tak się nie dzieje, to w konsekwencji myśli, że tego nie zniesie: „Jeśli nie mam tego, co muszę mieć, to jest to okropne i nie zniosę tego”. Pochodną jest także ocenianie wartości własnej i innych ludzi na podstawie tego, czy osiąga się to, co „musi” się osiągnąć. Jeśli się tego nie osiąga, wtedy reakcjąjest deprecjonowanie wartości własnej lub innych i potępianie za to.

Jadwiga Rakowska  (Terapia behawioralno-poznawcza 

[w: Psychoterapia. Teoria. Podręcznik akademicki. 

red. Lidia Grzesiuk, 2005)

  
  
   .

już czas ukochać w sadzie. . .

Już czas ukochać w sadzie pustkowie bezdomne,
Ptaki niebem schorzałe i drzewa ułomne,
CieńI płot, co tyle desek w złe stracił godziny,
Że na trawę cień rzuca przejrzystej drabiny.

Już czas ukochać wieczór z tamtej strony rzeki,
I zmarłego sąsiada ogród niedaleki,
CiemnośćI ciemność, co, nim duszę sny do snu uprzątną,
Żywi nas po kryjomu dobrocią pokątną.
Starość, Miłość, ŁzyJuż czas ciułać okruchy ostatniego znoju

W ubogich złocistościach zlękłego pokoju,
I skroń złożyć w twe ręce, wycieńczone mgłami, —
I nie płakać — nie płakać wspólnymi siłami!

                                                       Bolesław Leśmian  (z tomu Napój cienisty / 

                                                       Powieść o rozumnej dziewczynie, 1936)
  
  
  

misterium, które trzeba podziwiać w liściu. . .

Istnieje zatem misterium, które trzeba podziwiać w liściu, w ścieżce, w rosie, w twarzy ubogiego.

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio

(fragment encykliki Laudato si', 2015)

   

   

   

proponuje rozwój wstrzemięźliwości i zdolności radowania się, mając niewiele. . .

Duchowość chrześcijańska proponuje rozwój wstrzemięźliwości i zdolności radowania się, mając niewiele. To powrót do prostoty, która pozwala nam się zatrzymać i docenić to, co małe, i dziękować za możliwości, jakie daje życie, nie przywiązując się do nich ani nie smucąc z powodu tego, czego nie posiadamy. Wymaga to unikania dynamiki panowania i gromadzenia samych tylko przyjemności.

   223. Wstrzemięźliwość przeżywana świadomie i w wolności wyzwala nas. Nie jest gorszym życiem, nie jest mniejszą intensywnością, ale całkiem odwrotnie. W istocie tymi, którzy bardziej się rozkoszują i lepiej przeżywają każdą chwilę, są ci, którzy nie chcą wybierać tu i tam, nieustannie poszukując tego, czego nie mają, lecz doświadczają, co oznacza docenienie każdej osoby i każ- dej rzeczy, uczą się nawiązywać kontakt i potrafią się cieszyć z najprostszych rzeczy. W ten sposób potrafią pomniejszyć niezaspokojone potrzeby i zredukować zmęczenie i niepokój. Można mieć niewiele, a żyć intensywnie, zwłaszcza gdy jesteśmy w stanie odkryć inne przyjemności i odnajdywać satysfakcję w braterskich spotkaniach, usługiwaniu, w realizowaniu swoich charyzmatów, w muzyce i sztuce, w kontakcie z naturą, w modlitwie. Szczęście wymaga umiejętności ograniczenia pewnych potrzeb, które nas ogłuszają, i pozostawania w ten sposób otwartymi na wiele możliwości, jakie daje nam życie.

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio

(fragment encykliki Laudato si', 2015)

   

   

   

ustawodawstwo dotyczące ochrony lasów. . .

Wiemy na przykład, że kraje, które mają jasne ustawodawstwo dotyczące ochrony lasów, są nadal niemymi świadkami częstego pogwałcania prawa.

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio

(fragment encykliki Laudato si', 2015)

   

   

   

przedmioty wytwarzane przez technikę nie są neutralne. . .

Należy uznać, że przedmioty wytwarzane przez technikę nie są neutralne, ponieważ wpływają na styl życia i ukierunkowują możliwości społeczne zgodnie z interesami określonych grup władzy. Pewne decyzje, które wydają się czysto instrumentalne, są w istocie wyborami odnoszącymi się do typu życia społecznego, jaki ma się zamiar rozwijać.

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio

(fragment encykliki Laudato si', 2015)

   

   

   

tradycja chrześcijańska nigdy nie uznała prawa do własności prywatnej. . .

Zasada podporządkowania własności prywatnej powszechnemu przeznaczeniu dóbr jest zatem uniwersalnym prawem jej użytkowania, jest „złotą regułą” zachowań społecznych oraz «pierwszą zasadą całego porządku społeczno-etycznego »71. Tradycja chrześcijańska nigdy nie uznała prawa do własności prywatnej za absolutne i nienaruszalne i podkreślała społeczną funkcję wszelkiej formy własności prywatnej. Święty Jan Paweł II zdecydowanie przypomniał tę doktrynę, mówiąc, że «Bóg dał ziemię całemu rodzajowi ludzkiemu, aby utrzymywała wszystkich jego członków, nie wykluczając ani nie wyróżniając nikogo»72.

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio

(fragment encykliki Laudato si', 2015)

   

   

   

arbitralność najsilniejszych doprowadziła do ogromnych nierówności. . .

Wizja umacniająca arbitralność najsilniejszych doprowadziła do ogromnych nierówności, niesprawiedliwości i przemocy wobec większości rodzaju ludzkiego, ponieważ zasoby stają się własnością tego, kto przybył pierwszy, albo tego, kto ma więcej władzy: zwycięzca bierze wszystko. Ideał harmonii, sprawiedliwości, braterstwa i pokoju, jaki proponuje Jezus, jest przeciwieństwem takiego modelu. Wyraził On to w odniesieniu do możnych swoich czasów: «Władcy narodów uciskają je, a wielcy dają im odczuć swą władzę. Nie tak będzie u was. Lecz kto by między wami chciał stać się wielkim, niech będzie waszym sługą » (Mt 20, 25-26).

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio

(fragment encykliki Laudato si', 2015)

   

   

   

dynamika mediów i świata cyfrowego. . .

47. Dołącza się do tego dynamika mediów i świata cyfrowego, gdy staje się wszechobecna, nie sprzyjając rozwojowi zdolności do mądrego życia, głębokiego myślenia, wielkodusznego miłowania. Wielkim mędrcom przeszłości groziłoby w tym kontekście, że będą świadkami, jak ich mądrość jest przytłumiana pośród rozpraszającego zgiełku informacyjnego. Konieczny jest wysiłek, aby środki te stały się bodźcem do nowego rozwoju kulturalnego ludzkości, a nie degradacją jej najgłębszego bogactwa. Prawdziwej mądrości, owocu refleksji, dialogu i wielkodusznego spotkania między ludźmi, nie osiąga się jedynie na drodze gromadzenia danych, prowadzącego do przesytu i zamętu w swego rodzaju skażeniu umysłowym. Równocześnie istnieje tendencja do zastąpienia realnych relacji z innymi, ze wszystkimi związanymi z nimi wyzwaniami, przez pewien typ komunikacji za pośrednictwem internetu. Pozwala to na selekcjonowanie lub eliminowanie relacji według naszego uznania. W ten sposób rodzi się nowy rodzaj sztucznych emocji, które mają więcej wspólnego z urządzeniami i ekranami niż z osobami i przyrodą. Obecne środki pozwalają nam komunikować się oraz dzielić wiedzą i uczuciami. Jednak czasami uniemożliwiają nam bezpośredni kontakt z niepokojem, wstrząsem, radością bliźniego oraz złożonością jego doświadczenia osobistego. Nie powinno więc dziwić, że wraz z przytłaczającą podażą tych produktów narasta głęboka melancholia i niezadowolenie w relacjach międzyosobowych czy też niebezpieczna izolacja.

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio

(fragment encykliki Laudato si', 2015)

   

   

   

kontrola wody ... stanie się głównym źródłem konfliktów w tym wieku. . .

W rzeczywistości dostęp do wody pitnej i bezpiecznej jest istotnym, fundamentalnym i powszechnym prawem człowieka, ponieważ determinuje przeżycie osób i z tego względu jest warunkiem korzystania z innych praw człowieka. Ten świat ma poważny dług społeczny wobec ubogich, którzy nie mają dostępu do wody pitnej, gdyż jest to odmawianie im prawa do życia zakorzenionego w ich niezbywalnej godności. Dług ten spłaca się częściowo poprzez większą pomoc finansową, by zapewnić czystą wodę i usługi kanalizacyjne ludom najuboższym.

(...)

Oddziaływania na środowisko mogą mieć wpływ na miliardy ludzi, a można też oczekiwać, że kontrola wody przez wielkie światowe korporacje stanie się głównym źródłem konfliktów w tym wieku.

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio

(fragment encykliki Laudato si', 2015)

   

   

   

zatracenie różnorodności biologicznej. . .

III. Zatracenie różnorodności biologicznej 

   32. Zasoby ziemi są również grabione z powodu krótkowzrocznego rozumienia gospodarki i działalności handlowej oraz produkcji. Strata puszcz i lasów pociąga za sobą równocześnie stratę gatunków, które mogłyby w przyszłości stanowić zasoby niezwykle ważne nie tylko dla wyżywienia, ale także dla leczenia chorób i wielu usług. Różne gatunki zawierają geny, które mogą być kluczem do zaspokojenia w przyszłości pewnych ludzkich potrzeb lub uregulowania pewnych problemów ekologicznych.

(...)

   37. Pewne kraje poczyniły postępy w skutecznej ochronie określonych miejsc i obszarów, na lądzie i w oceanach, gdzie zakazano wszelkiej ingerencji człowieka, która mogłaby zmienić ich wygląd lub modyfikować ich oryginalną strukturę.

(...)

Godny pochwały jest wysiłek organizacji międzynarodowych oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego uwrażliwiających mieszkańców posługujących się również dozwolonymi prawem mechanizmami nacisku, aby każdy rząd wypełniał swój nieprzekazywalny obowiązek ochrony środowiska i zasobów naturalnych swego kraju, nie zaprzedając się fałszywym interesom lokalnym czy międzynarodowym.

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio

(fragment encykliki Laudato si', 2015)