podstawą wstydu nie jest popełniony przez nas błąd, lecz poniżenie, jakie odczuwamy, zmuszani być tym, czym bez naszej woli jesteśmy. . .

   Dlaczego czuła wstyd? Czyż inne kobiety nie dostają okresu? Czy to Agnes wymyśliła kobiece narządy? Czy była za nie odpowiedzialna? Z pewnością nie. Ale odpowiedzialność nie ma nic wspólnego ze wstydem. Gdyby Agnes rozlała na przykład atrament, niszcząc obrus i dywan domowników, byłoby to kłopotliwe i nieprzyjemne, lecz nie czułaby wstydu. Podstawą wstydu nie jest popełniony przez nas błąd, lecz poniżenie, jakie odczuwamy, zmuszani być tym, czym bez naszej woli jesteśmy, oraz nieznośne poczucie, że poniżenie to jest zewsząd widoczne.

Milan Kundera (fragment powieści Nieśmiertelność, 1990)