główne tezy marksizmu-leninizmu. . .

   ZESTAWIENIE. Główne tezy marksizmu-leninizmu w zakresie teorii poznania są takie: l) Przedmiotem poznania jest przyroda istniejąca niezależnie od podmiotu. 2) Podmiot jest sam częścią przyrody. 3) Poznanie opiera się na doświadczeniu, to znaczy na wrażeniach odbieranych przez podmiot z zewnętrznej przyrody. 4) Poznanie jest odzwierciedlaniem przyrody. 5) Jest prawdziwe, o ile jest z przyrodą zgodne,
   Uzupełnienie stanowią tezy z teorii bytu: l) Rzeczywistość jest materialna. Ale 2) ma różne postacie: od materii martwej do żywej i świadomej. 3) Rozwija się nieustannie i w rozwoju wytwarza nowe postacie. 4) Każda jej postać podlega prawom, a każda swoim własnym. 5) Dotyczy to również rzeczywistości społecznej, którą także rządzą prawa w tym. jako podstawowe, prawa ekonomiczne. One także są prawami dialektycznymi. wyznaczają kolejność przemian i przewrotów, przez które rozwój prowadzi do coraz wyższych postaci rzeczywistości. Stąd konsekwencja dla filozofii: nie może być trafna, jeśli się nie liczy z przewrotową. „dialektyczną" naturą rzeczywistości, zarówno pozaludzkiej jak ludzkiej.
   Filozofia dialektyczna była materializmem, ale nie dawniejszym materializmem, który potępiła za to. że l) był mechanistyczny. nie liczył się z różnorodnością form i praw występujących w rzeczywistości; że 2) był niehistoryczny. nie przeprowadzał konsekwentnie rozwojowego punktu widzenia: że 3) był abstrakcyjny, konkretną rzeczywistość zastępował przez abstrakcyjne schematy, w szczególności człowieka traktował abstrakcyjnie jak gdyby był zawsze ten sam, jak gdyby miał wiecznie tę samą naturę, gdy tymczasem rozwój społeczny czyni go coraz innym.

Władysław Tatarkiewicz (Historia filozofii Tom 3, 1931/1950)